Bij Weesp ontspoorde een sneltrein omdat de spoordijk het begaf. De trein stortte van het talud, waarbij 41 passagiers om het leven kwamen. Het was tot 1962 het dodelijkste spoorwegongeluk in Nederland.

Op vrijdag 13 september 1918 passeerde sneltrein 102, van Amersfoort naar Amsterdam, station Weesp en begon aan de klim naar de brug over het Merwedekanaal (tegenwoordig Amsterdam-Rijnkanaal genoemd). Op het moment dat de locomotief de spoorbrug had bereikt, verzakte de dijk en begon het spoor te schuiven.

De locomotief en de tender kantelden, maar werden tegengehouden door de ijzeren opbouw van de brug. Daarachter liep een bagagewagen, die tegen het landhoofd botste. Vervolgens kwamen drie houten reizigerswagons, die van het talud schoven en versplinterden. De bagage- en de postwagens die daar weer achterliepen, reden ook van het talud af en verpletterden de derde reizigerswagon. De overige wagens ontspoorden, maar bleven achter op de spoordijk, deels nog in het spoor.

Twintig minuten na het ongeluk sloeg de stationschef van Weesp groot alarm. Direct vertrok een hulptrein uit Amsterdam met medisch personeel naar de rampplek, later arriveerden meer treinen om de gewonden af te voeren. De machinist van de ongevalstrein, die ongedeerd was gebleven, hielp direct mee met de reddingsoperatie, net als een groep soldaten, die toevallig in de buurt een oefening hielden. De doden werden verzameld op een schip dat in het Merwedekanaal was aangehouden en uiteindelijk 36 slachtoffers afleverde in Amsterdam.

Bij nader onderzoek bleek dat het zand in de spoordijk volledig was verzadigd met water. Het had de weken voor het ongeluk veel geregend en de spoordijk bevatte ondoordringbare lagen, waardoor het water werd vastgehouden. Kwelwater uit het kanaal, dat van onderaf de dijk binnendrong, verzwakte het zandlichaam nog meer.

Na publicatie van het onderzoek, uitgevoerd onder leiding van ingenieur Lely, werd de beheerder van de spoorlijn, de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM) aangeklaagd door ruim dertig slachtoffers die de ramp hadden overleefd. De slachtoffers werden drie jaar later in het gelijk gesteld door de rechter: de spoorwegmaatschappij had nagelaten de dijk nauwlettend te inspecteren en te onderhouden, terwijl bekend was dat er kwelwater uit het Merwedekanaal de spoordijk binnendrong. Ook waarschuwingen van ingenieurs waren in de wind geslagen.

Bronnen

• "Groot spoorwegongeluk bij Weesp" (De Maasbode, vrijdag 13 september 1918)
• "De spoorwegramp bij Weesp, nadere bijzonderheden" (Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche Courant, zaterdag 14 september 1918)
• "De spoorwegramp bij Weesp in 1918: 30 processen tegen de H.IJ.S.M." (De Telegraaf, zaterdag 30 augustus 1919)
• "Rechtbank te Amsterdam: Het spoorwegongeluk bij Weesp" (Nieuwe Rotterdamsche Courant, donderdag 22 juni 1922)

Vergelijkbare ongevallen

• Holwerd 1948: Op het station van Holwerd reed een goederentrein op een aantal stilstaande goederenwagons. Eén persoon op de stilstaande trein kwam om het leven. De goederentrein was uit de rails gelopen, waarschijnlijk door de slechte staat van het spoor.
• Leidschendam 1948: Bij Leidschendam ontspoorde een reizigerstrein als gevolg van spoorspatting. De tegentrein uit Amsterdam botste tegen de ontspoorde trein. Er vielen geen gewonden.
• Hoek van Holland 1978: Bij station Hoek van Holland ontspoorde een reizigerstrein op een wissel. De voorste bak kantelde, waarbij drie passagiers gewond raakten. De trein ontspoorde omdat er tussendoor aan het wissel werd gewerkt.
• Hilversum 2014: Bij station Hilversum ontspoorde een Intercity. Er vielen twee lichtgewonden, maar er was grote schade aan de infrastructuur. De oorzaak was een defect wissel.
• Beilen 1913: Tussen Beilen en Hooghalen ontspoorde een sneltrein van Groningen naar Zwolle. Vijf mensen kwamen om het leven.
• Leidschendam 1852: Tussen Voorschoten en Den Haag ontspoorde een reizigerstrein, doordat de dwarsliggers van het spoor verrot waren. De locomotief belandde in een sloot en een wagon werd verbrijzeld. Er vielen twee gewonden.
• Vlissingen-Oost 2017: In het Sloegebied bij Nieuwdorp ontspoorden twee ketelwagens gevuld met LPG van een goederentrein. Een van de wagens kantelde, maar er ontstond geen lekkage. De ontsporing was veroorzaakt door kapotte dwarsliggers.
• Helmond 1957: Bij Helmond ontspoorde een trein doordat de rails te los lagen. De trein greep een aantal baanwerkers, van wie er vier gewond raakten.
• Haelen 1955: Bij Haelen ontspoorde een reizigerstrein op een wissel, dat door de hitte was uitgezet. Ondanks de grote ravage vielen er slechts twee lichtgewonden.
• Sint Hubert 1926: Tussen Haps en Mill bezweek de spoorbrug over de Raam het onder het gewicht van een passagierstrein. De locomotief kwam in het water terecht, maar er vielen geen gewonden. De brug had het begeven door het hoge water na de overstroming van de Maas.

Andere ongevallen in de buurt

• Weesp 1953 (2 km): Bij station Weesp botste een expresse-trein in volle vaart achterop een langzaam rijdende reizigerstrein. Er vielen twee doden en een aantal gewonden. De botsing was veroorzaakt door een sein dat ten onrechte op veilig stond.
• Watergraafsmeer 1950 (5 km): Een reizigerstrein uit Amersfoort ontspoorde op een wissel bij de Watergraafsmeer. Er vielen zeven gewonden. De machinist was met zeker 90 km/u door een afleidend wissel gereden.
• Watergraafsmeer 1938 (5 km): Bij de Watergraafsmeer reed een losse-loctrein door een rood sein en achterop een goederentrein. Er vielen geen gewonden, maar de ravage was enorm en het duurde een dag voor de sporen weer vrij waren.
• Watergraafsmeer 1939 (6 km): Op de Watergraafsmeer botste, vermoedelijk door een verkeerde wisselstand, een rangerende goederentrein op stilstaande goederenwagons. Er vielen geen gewonden.
• Duivendrecht 1971 (7 km): Op Eerste Pinksterdag 1971 reed een Intercity tussen de stations Duivendrecht en Amsterdam Amstel vol in op de achterkant van een internationale trein. In de achterste wagon vielen vijf doden en tientallen gewonden.
• Amsterdam 2008 (8 km): Bij Amsterdam Muiderpoort ontspoorde een goederentrein door een warmgelopen aspot. Er vielen geen gewonden, maar de schade liep in de miljoenen euro's.
• Amsterdam 1974 (8 km): Tussen Amsterdam CS en Amsterdam Amstel botste een reizigerstrein achterop een andere, stilstaande reizigerstrein. Enkele reizigers raakten gewond. De treindienstleider had ten onrechte een sein veilig gegeven.
• Amsterdam 1907 (8 km): Bij Amsterdam ontspoorde een wagon van een goederentrein. De wagon viel om en kwam op een remmer terecht, die het niet overleefde.
• Amsterdam 1946 (8 km): De sneltrein uit Enschede ontspoorde vlak voor Amsterdam CS. De locomotief stortte van de spoordijk, waarbij de machinist om het leven kwam.
• Amsterdam 1934 (8 km): Op het Weesperpoortstation in Amsterdam botsten een dieseltrein en een stoomtrein op elkaar. De dieseltrein was door een onveilig sein vertrokken. Er vielen twaalf gewonden.